Wieś lokowana 10 lipca 1289 roku przez biskupa Henryka Fleminga. Pierwszym właścicielem wsi był szwagier biskupa - Konrad Wendepfaffe. Majątek następnie należał do rodów rycerskich m.in. do Hatyńskich - von Hattenów. Ostatnimi jego właścicielami była rodzina Strachowskich, następnie folwark w 1945 roku przekształcono w PGR.
Kościół wzniesiono prawdopodobnie w latach 1310 - 1320. Uważany jest za najstarszy na Warmii. Pierwsza zaś wzmianka o proboszczu pochodzi z 1345 r.
Jest to świątynia orientowana, murowana archaiczną techniką w większej części z kamienia polnego, w górnej partii ceglana, przykryta dwuspadowym dachem krytym dachówką.
Ujęta jest ciężkimi, wydatnymi, kamiennymi skarpami.
Kościół ma układ nietypowy dla Warmii, składa się bowiem z prostokątnej nawy oraz przylegającej doń węższego, trójbocznie zamkniętego prezbiterium.
W latach 1885 - 1886 budowla uległa gruntownemu odnowieniu, zatracając przy tym gotycki charakter na rzecz neogotyckiego. W tym okresie m.in. nadbudowano cegłą mury korpusu, wzniesiono szczyty, dobudowano od południa częściowo kamienną kaplicę z neogotyckim szczytem...
a od północy ceglaną kruchtę ze szczytem w tym samym stylu ozdobionym ostrołukowymi blendami, sterczynami oraz otynkowanym fryzem.
Wiadomo też jest, że przy kościele od strony zachodniej istniała, przynajmniej od XVII wieku, drewniana dzwonnica, ale gdy Rosjanie ostrzelali ją (była schronieniem snajpera), dokonując straszliwych zniszczeń, rozebrano ją całkowicie. Dobudowana wieżyczka przy szczycie zachodnim (pokryta blachą) jest jedynie jej marnym wspomnieniem.
Szczyt zachodni to jeden z nielicznych reliktów gotyckiego wystroju architektonicznego z dwiema strefami blend ostrołukowych.
Szczyt wschodni, natomiast, w formie schodkowej, z dużym oknem o wykroju ostrołukowym, z blendami oraz uzupełnionymi pod koniec XIX wieku sterczynami.
Okna w korpusie ostrołukowe, płytko osadzone, neogotyckie.
Przy drzwiach wejściowych stoi granitowa kropielnica, być może pamiętająca średniowieczne czasy...
Na terenie kościoła natknąć się można na pojedyncze krzyże i groby.
Interesujący jest też żeliwny pomnik Wilhelma Stachowskiego, tragicznie zmarłego z pojedynku syna właściciela...
Sama miejscowość kryje jeszcze wiele tajemnic... wiadomo jest, że w 1747 roku przed orneckim sądem stanęła jedna z mieszkanek wsi – Dorota Zegger. Kobieta ta została oskarżona
o konszachty z diabłem i odprawianie czarów, a posądzono ją dlatego, bo zbyt często chodziła na tańce :) Sędzia skazał Dorotę Zegger na
śmierć. Miała zostać spalona na stosie. Jednak właściciel Ełdyt
Wielkich – Teodor von Hatten ulitował się i zmienił wyrok na bardziej łaskawy... głowę Zegger ścięto toporem, a tułów spalono.
Aby obejrzeć tę najstarszą na Warmii świątynię i posłuchać niesamowitych opowieści należy udać się drogą z Dobrego Miasta w kierunku Miłakowa.
Mariola Adela Karpowicz
Źródła:
Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 1978.
Piotr Skurzyński, Warmia i polskie Dolne Prusy, Wydawnictwo Region. Gdynia 2012.
Praca zbiorowa, Kościoły i Kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom I, Święta Warmia, Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, Olsztyn 1999.
Chciałam pogratulować Pani bloga: ciekawa tematyka, starannie wykonane i szczegółowe zdjęcia oraz wyczerpujące informacje o architekturze. Myślę, że zajrzę tu jeszcze nieraz.
OdpowiedzUsuńIwona
Bardzo lubię takie obiekty. Z resztą średniowiecze to mój ulubiony okres.
OdpowiedzUsuńOczywiście fajne zdjęcia i wyczerpujące opisy ... dla mnie super.
Szkoda, że nie udało ci się wbić do środka, no ale ... znam ten ból ;).
Dziękuję bardzo za przyjazne komentarze i zainteresowanie tematem... pozdrawiam :)
OdpowiedzUsuń