poniedziałek, 22 grudnia 2014

Kościół w Wilczkowie

Wilczkowo (dawna nazwa Wolfsdorf)... Warmia północna... Kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela...









Wieś lokowana przez biskupa Henryka Wogenapa 2 kwietnia 1332r.  Ten sam biskup postanowił zbudować tutaj kościół. Powtórny akt lokacyjny wieś otrzymała  w roku 1345 z rąk biskupa Hermana z Pragi. Budowa kościoła, jak i założenie parafii przypadło jednakże dopiero w II połowie XIV wieku, ale najwcześniejsza wzmianka o proboszczu przypada na rok 1481. Proboszczem tym był Jan Wilde, który w późniejszym okresie był biskupem sufraganem. Obecny kościół zbudowano w latach 1786 - 1787 i należy przypuszczać, że do budowy wykorzystano pozostałości murów po średniowiecznej świątyni.
Nowa świątynię ku czci św. św. Jana Chrzciciela i Apolonii konsekrował w roku 1789 biskup Ignacy Krasicki. W latach 1919 - 1921 powiększono go poprzez dobudowę prezbiterium i zakrystii.






Jest to budowla barokowa, murowana z cegły na podmurówce z kamienia, otynkowana. Pierwotnie była  budowlą salową, ale w latach 1919 - 1921 zmieniono ją na dwuczłonową z węższym prezbiterium, do którego przylega nowa zakrystia.





 Z drugiej strony, ale przy nawie znajduje się kruchta oraz kaplica chrzcielna.






Od zachodu natomiast widzimy wieżę, bardzo ubogą w zdobienia,  jedynie  narożniki ma zaokrąglone, które opięte są pilastrami. W górnej części  niewielkie okna zakończone ostrołukowo z uskokami  co świadczy  o tym, że tradycja gotycka na Warmii nigdy nie wygasła. Wieńczy ją baniasty hełm przechodzący w smukłą latarnię, na której umieszczono metalowy krzyż z chorągiewką. Na niej są dwie daty; 1787 czyli rok ukończenia budowy i 1923, data zakończenia rozbudowy, chociaż prawdopodobnie zakończono ją  już w 1921 r.

















Bryła zewnętrzna jest bardzo uboga w zdobienia, poza profilowanym gzymsem ciągnącym się wzdłuż całego budynku. Okna korpusu niewielkie, zakończone odcinkowo.






Jedynym elementem dekoracyjnym jest szczyt wschodni ujęty spływami i zakończony przyczółkiem w kształcie trójkąta, z lekko wklęsłymi połaciami, do którego dobudowana jest wieloboczna, podbita blachą wieżyczka na sygnaturkę z latarnią z baniastym zakończeniem, zwieńczona iglicą z chorągiewką z datą 1910. Szczyt przyłączonego prezbiterium również nawiązuje do form barokowych, ujęty jest też spływami, ale  tym razem przyczółek jest półokrągły. Całość ładnie ze sobą harmonizuje i stanowi o jedności całej budowli.











Wnętrze nakryte jest płaskim, drewnianym stropem z zaokrąglonymi bokami.





W prezbiterium, natomiast, widzimy drewniane, kasetonowe sklepienie o silnie spłaszczonym łuku, który odpowiada koszowemu łukowi arkady tęczowej.





  Ołtarz główny pochodzi z warsztatu Chrystiana Bernarda Schultza. Umieszczony w nim obraz jest z II połowy XIX wieku i ukazuje św. Jana Chrzciciela.





Ambona rokokowa...








ze stojącym Chrystusem na baldachimie.






Chór muzyczny drewniany również z rokokową dekoracją prospektu organowego.






Na północnej ścianie nawy wisi duży, barokowy krucyfiks  z końca  XVII wieku.






W kruchcie pod wieżą drugi, bardzo interesujący, stanowiący przykład dobrej sztuki ludowej, czerpiącej inspiracje i interpretującej w swoisty sposób motywy barokowe.




W tejże kruchcie, przy drzwiach, granitowa kropielnica pamiętająca być może czasy średniowiecza.






Kościół otacza otynkowany płot z dwuspadowym daszkiem.






Świątynia usytuowana jest pośrodku wsi na niewielkim wzniesieniu w kręgu starych drzew oraz pozostałości  cmentarza, gdzie stojące nagrobki, z niemieckimi inskrypcjami, w większości pochodzą z początku ubiegłego wieku.








Kościół ten można znaleźć mniej więcej w połowie drogi z Dobrego Miasta do Miłakowa.

Mariola Adela Karpowicz


Źródła:
Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii.

niedziela, 14 grudnia 2014

Kościół w Franknowie

Franknowo... Warmia południowa... Kościół p.w. św. Stanisława Biskupa i Męczennika...





Wieś założył 3 grudnia 1346 roku wójt warmiński Brunon Luter, uposażając również kościół, który ulegał licznym zniszczeniom m.in. w czasie wojny trzynastoletniej oraz w latach 1520-1525. Kardynał Hozjusz podniósł wieś z upadku, dokonując ponownej jej lokacji 20 marca 1566 roku, a w roku 1565 wybudowano tu kościół, który następnie konsekrował biskup Marcin Kromer 27 września 1581 roku na cześć przeniesienia relikwii św. Stanisława i św. Katarzyny. Kolejna budowa powstawała  w latach 1746 - 1751 za czasów biskupa Adama Stanisława Grabowskiego, który ponownej konsekracji dokonał 5 września 1751 roku. Niestety, ale w roku 1843 zawaliły się sklepienia budowli i podczas jej odbudowy  mury obniżono o 4 metry i w roku 1845 założono drewniany strop.
Obecny kościół jest budowlą barokową, orientowaną, murowaną z cegły, z otynkowanymi wnękami i obramieniami okien oraz szczytem zachodnim. Zbudowany jest na planie prostokąta zamkniętego od wschodu wielobocznie (wewnątrz półkoliście).






Szczyt zachodni dzielony czterema pilastrami, pomiędzy którymi są trzy okna, zakończony jest trójkątnym tympanonem z niewielkimi oknami. Wieńczy go czworoboczna wieżyczka nakryta dachem namiotowym, na którym stoi żelazny krzyż. Przed fasadą zachodnią znajduje się nowa kruchta.





Nad wejściem do kruchty zauważyć można barokową, kamienną tablicę z napisem mówiącym o budowie kościoła przez biskupa Grabowskiego wraz z herbem fundatora.







Cały obiekt  poprzedzielany jest pilastrami z głowicami  doryckimi.  Podziały poziome tworzy niski cokół i gzyms wieńczący.  Okna zamknięte są łukiem odcinkowym.





Całość otwiera barokowa, otynkowana brama z żelazną bramą.





Wnętrze świątyni przykrywa pozorne sklepienie kolebkowe. Apsyda od nawy oddzielona jest ścianą od góry otwartą trzema arkadami z łukiem półkolistym i podzielona jest na dwie kondygnacje. Dolna przeznaczona jest na zakrystię, natomiast górna to półkolista empora przykryta płaskim stropem.






Ściany nawy rozdzielają białe pilastry oraz okna z witrażami zakończone łukiem odcinkowym.





Ołtarz główny, barokowy, ufundowany przez biskupa Grabowskiego.






Świadczy o tym jego herb uwieczniony na cokołach pilastrów.




W nastawie widzimy obraz św. Stanisława Biskupa wskrzeszającego Piotrowina, namalowany prawdopodobnie przez lidzbarskiego malarza Józefa Korzeniewskiego.




W nasadce zaś obraz św. Sebastiana.





Na belkowaniu "siedzą" rzeźby Wiary...






i Nadziei.




Ołtarze boczne rokokowe, lewy z obrazem Ukrzyżowania...






prawy z obrazem mistycznych zaślubin św. Katarzyny.





Do  zabytkowego wyposażenia zaliczyć należy pochodzącą z końca XVIII wieku przepiękną, drewnianą ambonę wraz z baldachimem...




klasycystyczną emporę...





oraz balustradę chóru muzycznego...





Wokół świątyni zauważyłam pozostałości  starego cmentarza...






Całość otacza  barokowy mur ceglany w większości otynkowany, z kwadratową, piętrową dzwonnicą od wschodu, przykrytą dachem namiotowym zwieńczonym blaszaną chorągiewką, z pilastrami w narożach.





Świątynia stoi na niewielkim wzniesieniu, w środku wioski i pięknie harmonizuje z otaczającą zielenią. Oczywiście warto do niej zajrzeć, by zapoznać się z ciekawą jej bryłą oraz nie mniej interesującym wnętrzem.






Źródła: Przewodnik po zabytkowych kościołach południowej Warmii, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1993r.