Kościół w Długoborze...

Długobór... (niem. Langwalde)... Warmia północna... kościół parafialny
p.w. św. Jana Chrzciciela...

Wieś po raz pierwszy wzmiankowana w roku 1314.  Lokacja, przez kapitułę warmińską, nastąpiła cztery lata później, przy okazji przeznaczając uposażenie na mający tu powstać kościół parafialny. Obecna budowla została wzniesiona w II połowie wieku XIV, konsekracji zaś, w roku 1581, dokonał biskup warmiński Marcin Kromer. W XVI wieku rozbudowano świątynię dobudowując wieżę od strony zachodniej. W XVII wieku kościół został zdewastowany przez Szwedów, więc podjęto decyzję o jego odnowieniu, które nastąpiło w roku 1689, a w 1725 odnowiono stronę zachodnią wraz z przylegającą doń wieżą. W 1880 roku zrekonstruowano zachodnią część wieży. Gruntownej renowacji budowla doczekała się w roku 1927 oraz 1931, gdzie m.in. zrekonstruowano wschodni szczyt. Kościół w czasie II wojny światowej został znacznie uszkodzony, więc odnowiono go w latach 1946 - 1947, wieżę zaś w 1950 - 1951. Mimo wielokrotnych zniszczeń i przebudów świątynia zachowała po dziś dzień swój pierwotny, gotycki charakter, w głównej mierze dzięki okazałej wieży.

Jest to budowla orientowana, murowana z cegły oraz kamienia polnego, otynkowana (z przebijającym się kamieniem polnym na całej długości nawy), typu salowego, z przylegającą od zachodu kwadratową, ceglaną wieżą oraz przybudówkami zakrystii...

 i tzw. skarbczyku po stronie północnej z koszmarnymi, nie pasującymi stylowo, współczesnymi drzwiami, na którym stoją ceglane sterczyny...

oraz kruchty od strony południowej.

Przybudówka ta kryta dachem dwuspadowym, zwieńczona jest trójkątnym przyczółkiem, poniżej którego widnieje nie działający zegar słoneczny.

Wieża mimo, że niezbyt wysoka góruje nad całym budynkiem. Jest kwadratowa
i zbudowana z cegły z użyciem kamienia polnego. Dzielą ją otynkowane fryzy.
W dolnej kondygnacji umieszczono wysokie, smukłe blendy zamknięte półkoliście...

w górnej zaś cztery blendy, rozmieszczone w parach, przeprute wąskimi fryzami oraz kątowo ustawione lizeno - sterczyny. Na dachu resztki chorągiewki...

Całość dopełnia ceglane, schodkowe wejście zakończone ostrołukiem.

Okna prostokątne, głęboko osadzone, wypełnione witrażami, rozmieszczone harmonijnie wzdłuż całego budynku.

Szczyt wschodni mało ozdobny, rozdzielony w połowie gzymsem. Jedyną jego ozdobą są półokrągłe blendy, głęboko osadzone okno, podokapowy fryz oraz chorągiewka na dachu.

Na kaletnicy dachu widoczna chorągiewka z datą 1689.

Niestety nie było mi dane zajrzeć do wnętrza świątyni, mam nadzieję, że kiedyś to nadrobię, a wtedy uzupełnię publikację.
Kościół znajduje się w gminie Płoskinia, w powiecie braniewskim... tam trzeba go szukać... serdecznie polecam :)

Mariola Adela Karpowicz


Źródła:
Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 1978
Praca zbiorowa, Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom 1, Święta Warmia, Kuria Metropolitarna Archidiecezji Warmińskiej, Olsztyn 1999
Piotr Skurzyński, Warmia i polskie Dolne Prusy, Wydawnictwo Region, Gdynia

Kościół w Dębowcu...

Dębowiec (niem. Eichholz)... Warmia Północna... kościół parafialny p.w. Najświętszego Serca Jezusowego...

Pierwsze wzmianki o stojącej tu kaplicy pochodzą z roku 1412, gdy wieś należała do Krzyżaków. Zachowane dokumenty podają, że w tym miejscu rozpoczęto budowę kościoła, którą zakończono 1480 roku (z tego okresu pochodzi wschodnia i południowa ściana prezbiterium). Dalsza rozbudowa przypada na wiek XV i XVI, wtedy powstaje nawa główna.  W II połowie XVI wieku świątynię przedłużono ku zachodowi dobudowując węższą nawę. W roku 1741 dobudowano jeszcze od północy nawę boczną, a w dalszych latach wieżę oraz zakrystię.

Jest to kościół orientowany, typu salowego, murowany z cegły oraz kamienia polnego, całkowicie otynkowany.

Wzniesiono go na planie wydłużonego prostokąta 

z dostawioną od zachodu wieżą w dolnej części murowaną i otynkowaną, natomiast w górnej o pionowych ścianach, oszalowanych deskami i przykrytą dachem namiotowym z dachówką, na którym stoi krzyż. Na wieży znajduje się dzwon odlany w roku 1834 w Królewcu w ludwisarni Wilhelminy Copinus.

Po stronie wschodniej widoczna jest zakrystia z niewielkim oknem. Część wschodnia mało ozdobna, rozdzielona jedynie cienkimi gzymsami, z blendami zamkniętymi ostrołukiem oraz łukami odcinkowymi.

 Naroża oraz południowa ściana świątyni wsparta została wydatnymi, otynkowanymi skarpami, które przykrywa daszek pulpitowy. Okna rozmieszczone są symetrycznie, płytko osadzone, zamknięte łukiem odcinkowym i wypełnione pięknymi witrażami.

Wnętrze świątyni przykryte jest sufitem wykonanym w roku 1954.

Ołtarz późnobarokowy, dwukondygnacyjny z pięknymi uszakami pochodzi z lat 1702 - 1703. 

W górnej jego części zachowana jest płaskorzeźba Adoracji Baranka.

Ambona, połączona z konfesjonałem, z przepięknymi spiralnie skręconymi kolumienkami, pochodzi z początku XVIII wieku i ozdobiona jest figurami świętych oraz płaskorzeźbami.

Chór w części zachodniej mało interesujący i mało ozdobny, wsparty na sześciokątnych kolumnach.

Kościół wskutek wielokrotnych przebudów zatracił swój gotycki charakter, dziś jest budowlą bezstylową, ale nieregularna bryła niewątpliwie przyciąga uwagę, a sam kościół wykazuje się  dużą malowniczością, dzięki zachowanej, drewnianej wieży. 

Warto nadmienić, że świątynia była od czasów reformacji, aż po rok 1945, w rękach ewangelików. Dzisiaj opiekują się nią katolicy, którzy przejęli kościół po II wojnie światowej... 

Mariola Adela Karpowicz

Źródła:

Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii" Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 1978

Praca zbiorowa, Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom 1, Święta Warmia, Kuria Metropolitarna Archidiecezji Warmińskiej, Olsztyn 1999

Piotr Skurzyński, Warmia i polskie Dolne Prusy, Wydawnictwo Region. Gdynia

Kościół w Sątopach...

Sątopy (niem. Santoppen)... Warmia południowa... kościół p.w. św. Jodoka...

Wieś założona 2 lutego 1337 roku przez prepozyta kapituły warmińskiej Jana i wójta krajowego Henryka Lutra. Wraz z lokacją zadecydowano o uposażeniu, dla mającego tu powstać, kościoła, który zbudowano w połowie XIV wieku. Wieżę dobudowano nieco później, bo w 1380 roku. W XIV wieku proboszczem w Sątopach był  Henryk Vogelsang, późniejszy biskup warmiński.  
Jest to budowla późnogotycka, orientowana, typu salowego na rzucie prostokąta, murowana w dolnych partiach z kamienia polnego, wyżej z cegły o wątku polskim, z kwadratową wieżą od zachodu, zakrystią od północy i kruchtą od południa (obie dobudowano 1884 roku, czego świadectwem jest widniejąca data wyryta w kamieniu w ścianie zakrystii).

Ściany nawy i kruchty obiega ozdobny, otynkowany i wgłębiony fryz wieńczący.

Z zewnątrz widoczne skarpy schodkowe, w narożach skarpy ukośne z blendami, zakończone ozdobnymi pinaklami.

Na ścianach zakrystii i kruchty blendy ostrołukowe.

Szczyty nawy, kruchty, zakrystii oraz wieży uskokowo-sterczynowe, rozczłonkowane przez ustawione narożami fialki.

W korpusie nawy okna ostrołukowe, zrekonstruowane w roku 1886,

natomiast w środku ściany wschodniej oryginalne, o uszkodzonych ościeżach.

Wieża na rzucie kwadratu podzielona na cztery kondygnacje tynkowanymi fryzami opaskowymi, w których widoczne są ostrołukowe, tynkowane blendy oraz okna dźwiękowe. W przyziemiu portal uskokowy, a nad nim okrągła blenda.

Wieża przykryta jest dachem siodłowym, który wieńczy chorągiewka z datą 1662.

Świątynia w Sątopach położona jest na wzgórzu, na terenie cmentarza.

To jeden z lepiej zachowanych kościołów gotyckich w rejonie. Mimo, że byłam przy nim kilkakrotnie jadąc z Lidzbarka Warmińskiego do Reszla, zawsze był zamknięty, a szkoda, bo posiada nader interesujące wnętrze. Mam jednakże nadzieję, ze kiedyś je zobaczę, a wtedy uzupełnię wiadomości :)

Mariola Adela Karpowicz

Źródła:

Przewodnik po zabytkowych kościołach południowej Warmii, warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 1973
Praca zbiorowa, Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom I "Święta Warmia", Kuria Metropolitarna Archidiecezji Warmińskiej, Olsztyn 1999
Mieczysław Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach i Warmii", Agencja Wydawnicza "Remix" Olsztyn
Andrzej Rzempołuch, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich" Agencja Wydawnicza "Remix" Olsztyn 1992